Pakkans drugs in verkeer blijft klein

Vanaf 1 juli 2017 is de speekseltest ingevoerd. Maar anders dan bij de blaastest, vinden er geen grote controles plaats en de meest populaire drug GHB kan er niet mee aangetoond worden.

'Je mag even gaan speekselen.' De man op de bromfiets kijkt de agent met vragende ogen aan, maar werkt wel gelijk mee. De agent haalt de speekseltest tevoorschijn, klikt het apparaatje uit elkaar en geeft het ene stuk aan de man. Het is een soort wattenstaaf, die in de wang en onder de tong van de bestuurder heen en weer bewogen moet worden.

Na ongeveer een paar minuten zit er genoeg speeksel aan de wattenstaaf en kan het terug in het apparaatje geklikt worden. De bestuurder staat te stuiteren op zijn benen, dus de agent vermoedt al dat de speekseltest positief gaat aanslaan. Op het apparaatje staan vijf soorten stoffen: cocaïne, opiaten, THC (wiet), methamfetamine (synthetische drugs als speed, MDMA en crystal meth), en amfetaminen. Boven deze stoffen staat twee keer de letter 'C', waar een rood streepje moet verschijnen anders is de test niet goed gegaan.

De twee rode streepjes verschijnen en vervolgens komen er ook bij de andere stoffen rode strepen te staan, dit betekent dat deze stoffen niet zijn gebruikt. Bij THC blijft het wit, wat betekent dat er wiet is gebruikt. In welke hoeveelheid geeft de test niet aan, dus moet er een bloedtest afgenomen worden.

Er wordt gelijk naar de meldkamer gebeld, want de bloedtest moet binnen ander halfuur afgelegd worden. De bestuurder gaat mee naar het politiebureau om daar een bloedtest af te nemen met een GGD-arts. Er worden twee buisjes bloed afgenomen waarvan één wordt opgestuurd naar het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). De uitslag duurt een paar weken, dus de bestuurder mag weer gaan.

Na 24 uur mag hij zelfs weer verder rijden op zijn bromfiets. 'Wij mogen volgens de wet iemand niet langer dan 24 uur een rijverbod geven', vertelt politieman Henk Gerdes. 'Wanneer iemand een grote hoeveelheid heeft gebruikt, is het na 24 uur nog niet uit je lichaam. We vertellen dit ook aan de bestuurders, maar in principe kunnen ze wel weer rijden als ze dat willen.'

Drugs zijn verboden, maar mag wel in het verkeer

Wanneer je in de kroeg bent, hoor je het genoeg mensen zeggen: 'Eén biertje mag.' Dit klopt ook, aangezien er een grenswaarde geldt voor alcohol in het verkeer. Wanneer je onder de grenswaarde blijft, ben je niet strafbaar.

Wat veel mensen niet weten, is dat dit ook voor drugs geldt. Drugs zijn verboden in Nederland, maar wanneer je onder de grenswaarde blijft mag je er gewoon mee rijden. 'Ik had laatst iemand staande gehouden die wiet gebruikt had,' zegt politieman Gerdes. 'Voor THC, dat is wiet, geldt een grenswaarde van 3 microgram. Hij zat op 2,3. Het is eigenlijk gek, maar dan ben je dus niet strafbaar.'

Voor elke drug geldt een andere grenswaarde, maar wanneer je twee stoffen hebt gebruikt, of een combinatie van alcohol en drugs, geldt er wel een nulwaarde. Dit komt omdat meerdere stoffen elkaar kunnen versterken. Volgens Henk Gerdes zou een totaalverbod op drugs in het verkeer het beste zijn. 'Maar dit kan gewoon nog niet omdat het niet is bewezen dat je gevaarlijk bent als je onder de grenswaarden zit.'

Ik had laatst iemand staande gehouden die wiet gebruikt had. Hij zat onder de 3 microgram, dus hij was niet strafbaar

Henk Gerdes, politieman in Zwolle

De drug GHB kan niet aangetoond worden met de speekseltest. Volgens Ernst Koelman, woordvoerder van het Openbaar Ministerie komt dit omdat GHB ook een lichaamseigen stof is. 'GHB kan wel uit het bloed gehaald worden, dus het wordt wel aangetoond bij een bloedtest.' Soms komt het wel voor dat wanneer je negatief op de speekseltest test, je alsnog meegenomen wordt voor een bloedtest. 'Maar dan moeten hier wel kenmerken voor zijn, iemand moet verdacht gedrag vertonen wat gelinkt kan worden aan drugsgebruik,' legt Koelman uit.

Geen grote controles

Bij drugs is er geen sprake van grote controles zoals bij alcohol. De blaastest voor alcohol werkt heel snel. 'Bij elke staande houding, op ieder moment van de dag laten wij mensen blazen voor alcohol. Ook zouden wij iedereen mogen speekselen', legt politieman Henk Gerdes uit. 'Maar elke speekseltest kost rond de 16 euro, en duurt ongeveer tien minuten.' De blaastest daarentegen, kost niets en gaat veel sneller. Na drie seconden kan de politie al zien of je alcohol hebt gedronken of niet.

Anders dan bij de blaastest, wordt de speekseltest alleen gebruikt wanneer de bestuurder bepaalde kenmerken heeft die gelinkt kunnen worden aan drugsgebruik. Hierbij kan gedacht worden aan overmatig zweten, grote pupillen en agressief gedrag. 'Hiervoor heeft elke politieman bij ons in Zwolle een cursus moeten volgen', legt Gerdes uit. 'Zo kan iedereen zien wanneer iemand drugs heeft gebruikt en vervolgens de speekseltest uitvoeren.'

Toch blijft de kans dat je gecontroleerd wordt op drugs in het verkeer erg klein. Wanneer je geen kenmerken vertoont, word je niet staande gehouden en krijg je geen speekseltest. 'Het is natuurlijk nog maar heel kort dat we drugs aan kunnen tonen. Vroeger werd hier veel minder op gecontroleerd omdat de middelen er niet voor waren. We weten dat er veel drugs gebruikt wordt in het verkeer, maar je moet ze wel net treffen.'

We weten dat er veel drugs gebruikt wordt in het verkeer, maar je moet ze wel net treffen.

Henk Gerdes, politieman in Zwolle

Te veel bloedtesten

Volgens Ernst Koelman zijn er al veel mensen aangehouden op drugsgebruik in het verkeer. 'Er zijn al 1250 mensen betrapt op het gebruiken van drugs in het verkeer van juli 2017 tot juli 2018. In de maanden erna tot nu zijn daar ongeveer nog 500 bijgekomen.'

Voor rijden onder invloed van drugs met een hogere grenswaarde dan is toegestaan of een combinatiegebruik, kun je maximaal een gevangenisstraf krijgen van drie maanden of een geldboete van 7.800 euro. Ook kan je rijbevoegdheid voor maximaal vijf jaar worden ontzegd. Word je in deze vijf jaar als automobilist opnieuw onder invloed van drugs betrapt, dan word je rijbevoegdheid voor maximaal tien jaar ontzegd. Dit zijn de maximale straffen, in het algemeen moet je rekening houden met een geldboete van 1.000 euro. Naar schatting heeft ongeveer één op de tien ernstig gewonde automobilisten drugs in het lichaam. Bij ongeveer de helft hiervan is er ook sprake van alcoholgebruik.

Alle mensen die positief testen op de speekseltest, moeten een bloedtest afnemen. 'Men had niet verwacht dat er zoveel bloedtesten zouden komen, dus het was echt een drama in het begin', vertelt Henk Gerdes. Alle testen werden maar naar één plek in Nederland gestuurd, namelijk naar het NFI in Den Haag. Maar het NFI kon alle bloedtesten niet aan. 'Het duurde dan maanden tot we uitslag kregen van een bloedtest. Op een gegeven moment was het zelfs zo erg dat wanneer de speekseltest positief aansloeg op maar één stof, de bestuurder geen bloedtest kreeg maar alleen een rijverbod van 24 uur, dus ze werden niet gestraft.'

Om alles weer op orde te krijgen moesten ze ervoor zorgen dat er minder bloedtesten opgestuurd werden, dus werden veel drugsgebruikers niet bestraft. Inmiddels is dit probleem opgelost. Vorig jaar is er al een laboratoria bijgekomen waar de testen naartoe gestuurd worden en sinds 1 januari 2019 wordt er gebruik gemaakt van vier laboratoria. De bloedtesten van Oost-Nederland worden nu gestuurd naar een laboratoria in Rotterdam.

Bekijk in onderstaande video wat de uitslag van mijn speekseltest was!